عوامل مؤثر در پیدایی نقوش قالی خشتی چالِش تُر

هنر هر قوم و منطقه‌ای تبلور آئین، آداب‌ورسوم، اعتقادات مذهبی و دارای ریشه‌های کهنی است که آن جامعه می‌تواند با تکیه ‌بر این ارزش‌ها برای توجیه افکار و عقاید خود از آن استفاده کند. منطقۀ چالش تر یکی از مناطق ویژه در حوزۀ هنرهای سنتی، صنایع‌دستی و به‌خصوص قالی دستباف است. قالی این منطقه، به دلیل داشتن شاخصه‌هایی نظیر طرح، نقش و رنگ مختص خود، دارای جایگاهی ویژه در دنیای فرش است. نقش‌مایه‌های موجود در یکی از معروف‌ترین قالی‌های منطقه قالی‌های خشتی دارای بیانِ تصویریِ جهان‌شمولی هستند که بیشتر جهت ارائۀ پیام یا تزئینات استفاده‌ شده‌اند. این مقاله سعی در پاسخ دادن به این مسئله دارد که مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در پیدایش نقوش قالی‌های خشتی چالش تر کدام‌ند. لذا ابتدا طبق تحقیقات میدانی از منازل منطقه چالش تر و مجموعه‌داران، نمونه‌هایی از اصیل‌ترین قالی‌های خشتی منطقه بر اساس قدمت و کیفیت بصری انتخاب، تک‌تک نقوش داخل خشت‌ها شناسایی و گروه‌بندی و سپس به ریشه‌یابی نقوش داخل خشت ها پرداخته شد. به نظر می‌رسد که برخی از نقوش ریشۀ کهن‌ دارند و از عواملی همچون: طبیعت، اعتقادات، تأثیرات فرهنگی و سبک بومی منطقه سرچشمه گرفته‌اند. مقالۀ حاضر به روش توصیفی در پی دستیابی به مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در به وجود آمدن برخی از نقش‌مایه‌های قالی‌های خشتی چالش تر است. یافتۀ جدید این تحقیق نشان می‌دهد که عامل طبیعت و تأثیرات فرهنگی بیشترین تأثیرگذاری بر پیدایش نقوش قالی‌های خشتی چالش تر را داشته‌اند.